Me too

‘En de relatie met je vader, hoe was die?’ Er trekt zichtbaar een schaduw over haar gezicht. Even blijft het stil. Eigenlijk hoeft ze niet eens meer wat te zeggen, want de herkenning is er al. Maar ik wil het niet invullen voor haar en dus wacht ik tot ze vertelt. ‘Het was maar eenmalig’, zegt ze, bijna verontschuldigend. Alsof dat het minder erg maakt. ‘Dat is dan één keer te veel, met alle gevolgen van dien.’, zucht ik.

Na afloop van het gesprek zit ik aan mijn bureau. Ik schrijf in steekwoorden op wat we besproken hebben. ‘Geen erkenning door directe familieleden, geen steun.’ Ik staar naar deze pijnlijke woorden en denk: ‘Me too’. Volgens mij is het niet krijgen van erkenning voor wat je hebt meegemaakt traumatischer dan de gebeurtenis zelf. Seksueel geweld, incest, verkrachting, seksuele intimidatie, afschuwelijke gebeurtenissen. Als je dan de moed hebt om met je verhaal naar buiten te komen en er is geen herkenning en erkenning, of erger nog, je wordt erop aangekeken dat je de vuile was buiten hangt, vergroot dat de psychische ravage.

Taboe

Drie jaar geleden begon de ‘#METOO’ campagne. Bekende en minder bekende mensen van over de hele wereld komen naar buiten met hun verhaal van seksueel geweld. Want, ondanks alle openheid die we in deze maatschappij hebben, seksueel misbruik is nog altijd een taboe. In een interview deze week hoor ik dat na het ontstaan van de me too beweging het aantal aangiften en meldingen fors is toegenomen. ‘Dat betekent niet dat het nu meer voorkomt dan vroeger, maar het zegt ons dat mensen er vaker mee naar buiten komen.’, zegt de geïnterviewde politiefunctionaris.

Blijkbaar geeft herkenning moed. Dat snap ik best, zeker als ik aan mijn eigen verhaal denk. Aangifte doen kwam niet in mijn hoofd op toen ik als 15-jarige met mijn verhaal naar buiten kwam. Ik kende ook niemand met een vergelijkbaar verhaal. Mijn ouders veegden mijn verhaal onder tafel en de ouderling van de kerk die was ingelicht zei dat ik beter kon vergeven en vergeten. Geen erkenning van mijn verhaal, geen herkenning van de problemen waar ik mee rond liep.

De vrouw in mijn spreekkamer vertelt hoe de reacties van haar moeder en haar broers en zussen waren toen het verhaal in de openbaarheid kwam. ‘Ze zijn er nooit meer op terug gekomen.’ vertelt ze. Wat een herkenning van wat ik van anderen hoor, en vanuit mijn eigen verhaal. Wat is dat toch? Waarom is het zo ingewikkeld om een slachtoffer te steunen?

(H)erkenning

Toen in 2003 mijn boek ‘Tranen in mijn koffie‘ uitkwam gebeurde er iets bijzonders. Hoewel ik slechts in hele bedekte termen het misbruik in mijn leven beschrijf en vooral vertel hoe ik met dit trauma heb leren dealen, kreeg ik heel veel reacties van lezers. Mensen herkenden zich in mijn verhaal, in de gevolgen van het misbruik, de depressie, mijn slechte zelfbeeld en mijn worsteling om in leven te blijven. ‘Het is alsof ik mijn eigen dagboeken lees’, schreef iemand. Deze herkenning was helend voor mij. Zo gek ben ik blijkbaar dus niet… anderen denken en voelen hetzelfde!

Het meest pijnlijk vind ik de verhalen van mensen die jaren rondlopen met een geheim. Ze zwijgen over wat ze hebben meegemaakt. Bang voor de reacties vanuit de omgeving, bang om niet geloofd te worden. (Onterechte) schuldgevoelens en schaamte belemmeren hen om hun verhaal te vertellen. Ze blijven er alleen mee.

Ik ben blij met #metoo omdat het seksueel geweld bespreekbaarder maakt. Je bent niet de enige, je bent niet gek en het is jouw fout niet. Ik hoop dat je de moed krijgt om, ook al is het zachtjes en maar tegen één iemand, ‘me too’ te fluisteren. Dat er erkenning en herkenning zal zijn voor jouw verhaal en jouw pijn.

Delen

Voor mij was het schrijven van mijn eerste boek een afronding van een lange tijd waarin ik werkte aan mezelf en waarin de wonden uit mijn verleden langzaam heelden. Het was ook het begin van iets nieuws. Ik begon mijn verhaal te delen met anderen en daarmee gaf ik mezelf vrijheid. Door te zwijgen over mijn verleden ontkende ik mijn eigen verhaal ook. Door ermee voor de dag te komen verloor het zijn grip op mij.

Ik suggereer niet dat het makkelijk is en dat iedereen op jouw verhaal zit te wachten. Kies de juiste mensen uit om mee te praten, kies iemand bij wie jij je veilig voelt en die je vertrouwt. En als je die niet hebt, hoe pijnlijk ik dat ook voor je vindt, zoek dan een therapeut of pastoraal werker waar jij je hart durft te delen. Waar je erkenning en herkenning vindt en die samen met jou stil wil staan bij de brokstukken van het leven.

Want wat je ook hebt meegemaakt, hoe erg het ook was, of hoe kort het ook duurde, je hoeft er niet de rest van je leven onder gebukt te gaan. Jij mag herstellen en leven. Ik heb ervaren dat dat écht mogelijk is en dat gun ik jou ook. Ik hoop dat de dag komt dat wij tegen elkaar kunnen zeggen: ‘Me too, misbruikt én geheeld.’

Meldpunten:
Meldpunt seksueel misbruik (in de kerk)
Reformatorisch meldpunt
Centrum seksueel geweld
Verbreek de stilte