Balans
Afgelopen week was ik op het ‘beat the burn out’ evenement van Groundwork. Het heeft me inzicht gegeven en aan het denken gezet. Dat deel ik graag met jullie middels een blog.
In mijn praktijk valt met grote regelmaat het woordje ‘balans’. Ik ontmoet veel mensen die uit balans zijn geraakt. Op allerlei gebieden is het gezonde evenwicht verstoord geraakt en leidt dit tot problemen.
- De balans tussen werken en privé is verstoord en dit veroorzaakt allerlei problemen;
- Er is een verstoring in het aandacht hebben (zorgen) voor anderen en tijd nemen voor jezelf. Je gaat met tegenzin dingen doen en hebt het gevoel dat jij altijd maar loopt te rennen.
- Het evenwicht tussen genieten van het leven en gezond leven is ver te zoeken. Je slaapt te weinig, eet ongezond, voelt je niet fit en energiek en krijgt overgewicht.
- Activiteiten buitenshuis (vergaderingen, sport, de kerk, vrijwilligerswerk) vragen teveel aandacht waardoor je geen tijd meer hebt voor vrienden of je gezin.
- Je hebt zoveel zorgen en dingen die nog geregeld moeten worden dat je niet kunt genieten van de dagelijkse mooie dingen.
- De werkdruk is te hoog, de sfeer op het werk is niet goed of er zijn bezuinigingen waardoor jouw werkzaamheden zijn uitgebreid. Je gaat niet langer meer met plezier naar je werk en hebt het gevoel dat alle energie uit je wordt gezogen.
Burn out
Welke balans er bij jou ook verstoord is, als je lang genoeg uit evenwicht bent loop je het risico op een burn out. En dat fenomeen kom ik opvallend vaak tegen. Bij hele jonge mensen, soms nog studerend, bij jongvolwassenen in de bloei van hun leven, bij dertigers, veertigers, vijftigers, mannen en vrouwen.
Burn out is een verzameling klachten die in drie categorieën onder te brengen is:
- Uitputting / lichamelijke klachten (extreme vermoeidheid, geen energie hebben, soms letterlijk niet meer vooruit komen, pijn, spierspanning, slaapproblemen)
- Emotionele distantie (Verminderd enthousiasme, vervlakken, afstandelijk worden, een bepaalde mate van desinteresse of onverschilligheid t.o.v. je omgeving)
- Verminderde bekwaamheid (Concentratieproblemen, minder effectief zijn, je werk of taken niet meer goed uitvoeren)
Als de klachten korter duren van 6 maanden spreken we over overspannenheid. Houden de klachten langer dan 6 maanden aan wordt het een burn out genoemd.
Energie
Je kent het vast wel, het fenomeen: ‘roodstand’. Als student maakte ik er dankbaar gebruik van. Aan het eind van mijn studiefinanciering hield ik standaard een stukje maand over. Het saldo op mijn rekening zakte langzaam maar zeker naar nul terwijl ik nog minstens een week boodschappen moest doen. Ik mocht op mijn rekening 200 gulden rood staan. Daar betaalde ik dan natuurlijk wel rente over. Maar zo kon ik gewoon doorgaan met leven. In de loop van een jaar leek het wel of ik steeds eerder bij nul kwam en tegen de tijd dat het zomervakantie was had ik weken dat ik echt geen geld meer kon opnemen omdat ook mijn roodstand limiet bereikt was.
De zomervakantie gebruikte ik om mijn bankrekening weer aan te vullen en te zorgen dat ik met een flinke buffer het nieuwe studiejaar in ging. Mijn baantje in de kassen maakte dat mijn saldo weer ruim voldoende was.
Net zoals als je saldo hebt op je bankrekening, heb je een energiesaldo. Ben je gezond, zit je in een goede tijd van je leven, slaap je goed, dan begin je aan een nieuwe dag met 100% energie. Je leeft, hebt verplichtingen en dingen die je leuk vindt, je sport misschien of spreekt af met anderen en aan het eind van de dag als het bedtijd is voel je dat je moe bent, maar je zou ook best nog wel wat kunnen doen. Er is nog energie over.
Er zijn dagen dat alle energie op is aan het eind van de dag. Misschien omdat er iets heel spannend of intensief was. Of omdat je niet goed geslapen had en dus al met minder dan 100% energie aan je dag begon. Wellicht heb je een griepje of virus te pakken die energie vreet.
Energieschuld
Als je een paar van die mindere dagen hebt is dat helemaal niet erg. Je hebt als het goed is voldoende energiebuffer opgebouwd en je zult merken dat als je een keer vroeg naar bed gaat, of een paar dagen wat rustiger aan doet, je je weer prima voelt.
Het gaat mis als er ‘roodstand’ ontstaat. Als je steeds vaker merkt dat je energie in de loop van de dag al op is. Je ‘s avonds niets meer te geven hebt, of je overdag moet bijslapen om ‘s avonds nog door te kunnen. Je bent een schuld aan het creëren: een energieschuld. Er is geen buffer meer om uit te putten, geen saldo op de rekening, en rood staan kost geld waardoor je schuld alleen nog maar toeneemt.
Chronische roodstand op je energierekening leidt tot burn out. En als je kijkt naar mensen met een burn out, zou je kunnen zeggen dat die met een minimaal energiepercentage aan hun dag beginnen, en omdat het maar zo weinig is, zijn ze er ook zo doorheen.
Wat nu?
Eén op de 7 Nederlanders heeft op dit moment te kampen met burn out klachten. Dat is een groot percentage. Burn out is geen aanstellerij of modeverschijnsel. Het is een ernstige vorm van overbelasting die impact heeft op het dagelijks leven. Herken je jezelf of iemand in je omgeving hierin, neem het serieus en zoek hulp!
Het herstel van een burn out richt zich op drie gebieden:
- Spanningsklachten verminderen / vermoeidheid reduceren. Dit kan, afhankelijk van hoe ernstig je klachten zijn een paar weken tot aan aantal maanden duren. Je kunt zo intens moe zijn dat de gewone dagelijkse dingen als brood klaarmaken of douchen al zwaar voor je zijn. Je hebt rust nodig. Heel veel rust. Slapen, gewoon op de bank zitten en voor je uit staren, niets doen. Zie het als een periode waarin er zo in het rood staat dat je de limiet bereikt hebt. Je kunt gewoonweg niets meer opnemen.
- Stresshantering verbeteren / balans vinden tussen autonomie en verbondenheid. Zoals ik aan het begin van het artikel al schreef ontstaan burn out klachten door een verstoorde balans. Tijdens het herstel van burn out is het goed om te kijken naar hoe het ontstaan is. Waar ben je over je grenzen gegaan en hoe kan je dat anders doen? Hoe ga je om met stress en werkdruk of met omstandigheden die niet te veranderen zijn? En, zorg je net zo goed voor jezelf als voor de ander?
- Risico’s inventariseren en indien mogelijk aanpakken. Er zijn een aantal overtuigingen en manieren van in het leven staan die het risico op burn out verhogen. Te denken valt aan: perfectionisme, faalangst, onzekerheid, pleasen, oververantwoordelijkheid etc. Vaak zijn het zaken die je al van jongs af aan bij je draagt. Er zijn ook risico’s waar je verder niet zo veel aan kunt veranderen maar waar je wel rekening mee moet hoeden. Ik denk bijvoorbeeld aan hooggevoeligheid.
Doe het niet alleen
Herstel van een burn out is een intensief proces. Er is geen standaardprocedure en het herstel verloopt voor iedereen anders. Waar de één na 6 weken alweer werkuren kan gaan opbouwen, is de ander na anderhalf jaar blij met weer energie hebben voor de dagelijkse routine.
Bij het op orde krijgen van je energiebalans op zich kan niemand je echt helpen. Dat moet je zelf doen, dat moet je lichaam zelf gaan herstellen. Maar bij de andere punten die ik hierboven noemde is het fijn als je iemand hebt die met jou mee loopt. Een goede vriend(in), iemand die zelf een burn out heeft gehad en hersteld is, de huisarts, een coach of therapeut. Vaak zit je zo verstrikt in allerlei gedachten en emoties dat het je niet goed lukt om helder te krijgen waar het fout is gegaan.
Als mensen diep in de schulden zitten, kunnen ze een periode begeleid worden. Ze komen dan in de schuldsanering terecht. Een periode lang worden ze begeleid, krijgen ze een vast budget te besteden en leren ze hun inkomsten en uitgaven in balans te krijgen. Dat is wat jou te doen staat als je in een burn out terecht bent gekomen.
Voorkomen is beter dan genezen
Misschien denk je: Dat overkomt mij nooit! Je bent energiek, tevreden met je werk, je privéleven loopt op rolletjes en je kunt je niet voorstellen dat het ooit anders zal zijn. Fantastisch en ik hoop dat het zo blijft, maar voor ieder die het wil zal ik toch een aantal tips geven om een burn-out te voorkomen.
Michelle van Dusseldorp noemde in haar lezing ‘bevlogenheid’ als beschermende kracht tegen burn out. Dat kan een bevlogenheid voor je werk zijn, maar dat is het zeker niet alleen. Ik zou het een bevlogenheid voor het leven willen noemen. Dat er iets is in je leven waar je warm voor loopt, energie van krijgt en helemaal in op kan gaan. Een hobby, je gezin, vrijwilligerswerk, sport, vriendschappen, de natuur, je werk, etc.
Waar het om gaat is dat je leven in balans is. Het is niet erg als je werk veel energie kost, als er maar iets tegenover staat dat energie geeft. Een zorgintensief gezin kost veel energie, maar hoeft geen burn out te betekenen. Als je maar alert bent en zorgt dat je ook genoeg energie tot je neemt!
Een andere belangrijke tip is om je lichaam serieus te nemen. Krijg je signalen van je lijf, luister er naar! Leef niet als een kop zonder kip! Ik zeg het ook tegen mezelf, want ik ben er een meester in om met mijn verstand mijn lijf te overrulen. ‘Dat gaat wel weer over als je er geen aandacht aan besteed…. Stel je niet aan… Kom op!’ De lampjes van mijn lijf staan op rood, maar mijn tempo blijft alsof ik op de linkerbaan op de snelweg rijd.
Goede zelfzorg
De neurowetenschappers David Rock en Daniel Siegel vertaalden de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek op hersengebied naar concrete inzichten voor ons dagelijks leven. Ze stelden een schijf van 7 componenten samen die we iedere dag nodig hebben (healthy mind platter). En net als met de welbekende schijf van 5 is het niet erg als je eens een keer wat overslaat. Maar als je structureel op één van de vlakken tekort komt gaat er uiteindelijk iets goed mis. Je krijgt klachten.
Leg deze schijf van 7 eens naast jouw leven en voorkom een burn out!
- Slaap. Slaap herstelt ons brein en zorgt ervoor dat we dat wat we overdag geleerd hebben opslaan en vasthouden. We hebben gemiddeld 8 uur slaap nodig waarbij sterke individuele variaties (van 4-12 u per nacht!) aanwezig zijn. Ook korte dutjes hebben een positief effect op alertheid en functioneren.
- Spel. Spontaan, creatief en speels genieten van nieuwe ervaringen helpt ons nieuwe verbindingen te maken in de hersenen. Doe regelmatig dingen gewoon omdat je ze leuk of grappig vindt en niet om er iets mee te bereiken.
- Niksen. Een tijd van inactiviteit, dagdromen en ontspannen. Hierdoor kunnen je hersenen opladen en het helpt bovendien creatieve oplossingen te vinden (juist als je er niet aan denkt heb je opeens de oplossing voor je probleem).
- Reflectie. Even stilstaan bij wat je op dit moment denkt en voelt (emotioneel en lichamelijk) en/of je aandacht heel bewust richten op je ademhaling of lichamelijke gewaarwordingen. Maar ook: dagelijks een moment stilstaan en reflecteren op je dag. Wat ging er goed? Wat wil je anders?
- Verbinding. Sociaal contact is een basisbehoefte van de mens en stimuleert specifieke plekken in je hersenen. In verbinding, echt contact, met andere mensen kun je energie opdoen en helen.
- Beweging. Fysieke activiteit heeft een positief effect op het functioneren van de hersenen en op cognitieve functies. Het gaat niet per se om sporten maar om bewegen. Doe iets waar jij plezier aan beleeft.
- Focus.
- Bewuste, expliciete aandacht voor één taak, gericht op het volbrengen van die taak. Dit leidt tot een gevoel van voldoening en tot verbindingen diep in de hersenen.
Check je rekening
Wil je weten hoe het saldo op jouw energie rekening is? Of je richting het rood gaat of nog helemaal in het groen staat? Doe dan de gratis zelftest en krijg direct (online) de uitslag.
Heb je hulp nodig om weer in balans te komen of om patronen te doorbreken? Van harte welkom in mijn praktijk. Heb je geen therapie nodig maar zoek je iemand die een stuk met jou mee wil lopen op je weg uit de burn out, dan beveel ik je Annemarie Smit (heerlijk leven coaching) van harte aan. Zij weet uit ervaring wat een burn out met je doet.
Wat goed geschreven Judith….heel veel heb ik in het leven al geleerd….het weer mogen doorgeven is ook zo mooi xxx liefs anja