Samen alleen

Een grote zaal, tafels en stoelen, mannen en vrouwen van allerlei leeftijden. Ze hebben één ding gemeenschappelijk: allemaal hebben ze hun echtgenoot verloren… het zijn lotgenoten. Ik ben te gast op de jaarvergadering van ‘Samen alleen’. Een vereniging waar lotgenoten terecht kunnen voor ontmoeting en steun. Weduwen en weduwnaars tot 60 jaar zijn welkom en op verschillende activiteiten gedurende het jaar ontmoeten zij elkaar. Vandaag mag ik een lezing geven over ‘Doorleven – omgaan met verlies en rouw’.

Terwijl de voorzitter van de vereniging de dag opent en de mededelingen doet, kijk ik de zaal rond. Ik ken niemand, zo op het eerste gezicht. Mijn ogen gaan de rijen door en ik realiseer me opeens dat al deze mannen en vrouwen hier zitten met een grote lege plek in hun leven. Ze zijn hier samen maar ze zijn ook alleen. Hun echtgenoten zijn niet meer hier.

Lotgenoten

Ik denk aan de bijeenkomst van de rouwgroep, twee dagen geleden. Ook daar komen lotgenoten bij elkaar. Alle bezoekers van de rouwgroep dragen verlies met zich mee. Een overleden ouder, partner, vriend, broer, kind, maar ook andere verliezen die soms in een leven zo enorm gestapeld zijn. Ook Sophie en ik die de rouwgroep begeleiden, hebben onze verliezen. Mijn ongewenste kinderloosheid is er één van. We zijn allemaal lotgenoten.

‘Word je daar niet triest van, om altijd maar met die moeilijkheden bezig te zijn?’ vragen mensen wel eens aan mij. Maar nee, eerlijk gezegd geven juist de bijeenkomsten van de rouwgroep, of gesprekken met mensen die met verlies te maken hebben me energie. Afgelopen donderdag hadden we een creatieve avond met de deelnemers van de rouwgroep. Op canvas doek schilderen de deelnemers wat in hun gedachten opkomt. De één werkt stil en vastberaden aan een doek waar donkere kleuren zich mengen met vurige kleuren. Een paar anderen hebben vooral plezier en praten en lachen er onder het schilderen lustig op los. Soms is het even stil en wordt er geconcentreerd gewerkt. Dan weer een zucht omdat het toch moeilijker is dan iemand dacht. Maar aan het eind van de avond heeft iedereen een prachtig werkstuk.

Iedereen heeft iets van zijn gevoel in kleuren en vormen laten zien en vertelt over zijn schilderij. Onder de indruk ga ik naar huis.

Zorgen voor jezelf

Na de jaarvergadering van de vereniging Samen Alleen krijg ik het woord. Ik stel mezelf voor, vertel iets over mijn boeken en ga dan in op het thema. Even voel ik me wat verlegen… wat heb ik deze ervaringsdeskundigen eigenlijk te brengen? Is het niet goedkoop om, terwijl ik gelukkig getrouwd ben, een gezonde echtgenoot heb, iets te zeggen over het moeten missen van je man of vrouw? Ik kijk naar de omslag van mijn boek ‘Doorleven’, die voor me op het katheder ligt. Gebroken – Geheeld – Bruikbaar zegt die omslag. Scherven van het bestaan gelijmd met goudlijm van Gods liefde en troost en steun van mensen om me heen. Vandaag mag ik die goudlijm zijn in de levens van deze lotgenoten.

Ik sta stil bij wat rouwen is, topsport, roeien met twee riemen. De verliesgerichte riem, waarbij je het verlies doorleeft en de herstelgerichte riem waarbij je het leven weer oppakt. Ik houd van dit sprekende beeld wat zo goed vertelt wat er allemaal bij rouw komt kijken. Goed voor jezelf zorgen in een periode van verlies en rouw is belangrijk. ‘Maar hoe doe je dat dan?’ vraagt één van de deelnemers zich af.

Dat is best een lastige vraag. Dat blijkt ook uit de gesprekken die ik na afloop van de lezing met een aantal mensen heb. ‘Mensen bieden aan dat je wel een keer koffie bij hen kan komen drinken, maar ik ga mezelf toch niet zomaar uitnodigen?’ vertelt een man die al tien jaar zijn vrouw moet missen. En toch is dat wel wat we (allemaal) te doen hebben. Kijken waar je behoefte aan hebt en dat organiseren.

Ontmoeting

Ik raak in gesprek met iemand die ik nog blijk te kennen van vroeger. Ongelofelijk hoe snel iemand die ik misschien wel 30 jaar niet gezien heb weer vertrouwd voelt. Ik ben ontroerd, zeker als ik hoor hoeveel raakvlakken onze levens hebben. Ik luister naar haar verhaal en ben onder de indruk. Wat een mooie, dappere, gevoelige, sterke maar ook kwetsbare vrouw. Ik vraag haar naar hoe lang ze al bij deze lotgenoten vereniging betrokken is. Ze vertelt erover en ook hoe fijn het is om hier te zijn, om anderen te ontmoeten die ook zo’n groot verlies hebben. ‘Even tijd voor jezelf…’ zegt ze. En ja, dat is ook zorgen voor jezelf.

Maar, tijd voor jezelf, een dagje voor jezelf, en dan naar een lotgenoten groep gaan? Het klinkt bijna tegenstrijdig maar deze vrouw vertelt het tegenovergestelde. Dat ze bij de vorige ontmoetingsdag buikpijn van het lachen had gehad, dat ze vol energie naar huis was gegaan. Ik begrijp het helemaal. Ik herken het van de bijeenkomsten van de rouwgroep. Er wordt gelachen én gehuild, en meestal kom ik vol energie thuis.

Samen zielig? 

Het is 1994 als ik, met grote tegenzin, mezelf aanmeldt voor een lotgenoten groep. ‘De klaproos’, lotgenoten, overlevenden van seksueel geweld. Ik heb zo mijn twijfels en zie op tegen alle verhalen van anderen. De één nog erger dan de ander, en vast allemaal vrouwen die zich slachtoffer voelen. Maar niets is minder waar dan dat. De klaproos wordt een veilige plek waar niemand het gek vindt als het even niet gaat, als je niet uit je woorden komt of gewoon niks wilt zeggen. Een plek waar herkenning en erkenning, troost en steun te vinden is. Waar je maar een half woord hoeft te zeggen om begrepen te worden.

Het woord lotgenoten roept bij mij iets triest op, alsof je samen gaat zitten zwelgen in je verdriet. Maar niets is minder waar. Wat ik tot nu toe heb gezien is vooral kracht, er voor elkaar zijn, samen onderweg zijn. Eigenlijk zijn lotgenoten reisgenoten. Op reis door een soms grillig landschap waar niemand echt goed de weg weet. Dat geeft ook niet, want al reizend kom je er wel, ook al is het met een omweg.

Als kanker je raakt

Na een mooie ochtend bij Samen Alleen, een heerlijke lunch met Liesbeth, mijn reisgenoot voor vandaag, kom ik thuis. Vol van alle indrukken en verhalen. Ik check mijn app en zie een bericht van Pauline Aalbers, coördinator bij stichting ‘Als kanker je raakt‘. Ook een vereniging voor lotgenoten, zowel voor hen die iemand verloren hebben aan kanker als voor hen die met (de gevolgen van) kanker moeten leven. Ik mag voor deze mooie organisatie een cursus schrijven over leren leven met verlies. Pauline attendeert me op de vernieuwde website en ik neem meteen een kijkje. De kenmerkende, veelkleurige paraplu, symbool van de stichting kleurt de homepage. Erboven staat:

‘Zoals de paraplu een schuilplaats biedt, zo mogen wij schuilen, bij God en bij elkaar’

Dat is het! Dat is wat lotgenoten doen. En wat we allemaal te doen hebben, ook al verschillen onze levens en hebben we in de verste verte geen idee van wat de ander doormaakt. Soms ben jij degene die de paraplu omhoog houdt voor de ander, soms heb je zelf behoefte om even weg te kruipen. Samen, alleen, samen alleen, alleen samen brengen we onze reis hier op aarde tot een goed einde.

Tips:

Samen Alleen (christelijke vereniging voor jonge weduwen/weduwnaars)
Als kanker je raakt (landelijke vereniging voor ieder die getroffen is door kanker)
Rouwgroep Waddinxveen (lotgenoten, verlies door overlijden)
Doorleven-omgaan met verlies en rouw (boek)