Aandachtig leven
De eerste drie avonden van de training ‘Aandachtig leven’ zitten erop. Naast een cursusmap met informatie (en huiswerk…) gebruiken we het boekje ‘Mindfulness’ van Ger Schurink. Natuurlijk ben ik groot voorstander van gedegen theorie. Ik laat me immers vooral leiden door mijn hoofd. Geef mij een stapel boeken en ik duik erin.
Maar zo werkt deze training niet. Het gaat juist om het oefenen, om het leren gewaar te worden, het opmerken, met aandacht met jezelf, je gedachten, je gevoelens en je lichaam omgaan.
Vriendelijk, zonder oordeel
‘Misschien dwalen je gedachten af. Merk het op met vriendelijke nieuwsgierigheid, zonder oordeel.’ We doen een aandachtsoefening en de stem van Tineke, één van de trainers, is mijn voortdurende ‘blijf-bij-de-les-reminder’. Zodra het stil valt en het langer duurt dan enkele seconden is mijn aandacht overal behalve bij mijn ademhaling of mijn lichaam.
Merk het op… Het is bij mij op dit moment nog meer een schrik-ervaring dan een opmerken. Maar ik begin het te leren. Door de dagen heen, als ik thuis een oefening doe, of soms in de auto of op de fiets, of als ik met aandacht wat eet of drink dwalen mijn gedachten ook alle kanten op en vergeet ik dat ik met een oefening bezig ben. Merk het op… Nu heb ik daar de stem van Tineke nog voor nodig, maar er komt vast een moment dat ik met aandacht de dingen doe.
Met vriendelijke nieuwsgierigheid, zonder oordeel… Het opmerken gaat al niet vanzelf, maar die vriendelijke nieuwsgierigheid en zonder oordeel naar mezelf (of anderen) kijken, is nog veel lastiger. Wat merk ik in deze weken hoe enorm kritisch ik ben. Als ik een foutje maak, dan straf ik mezelf af.
Van de week nog. In gesprek met een cliënt vroeg ik iets en kreeg ik als antwoord: ‘Dat had ik vorige keer toch ook al verteld?’ Stom van me. Natuurlijk, dat was ook zo. Maak dan toch ook wat uitgebreider aantekeningen na een gesprek! Als Tineke ‘Merk het op met vriendelijke nieuwsgierigheid, zonder oordeel…’ zegt, denk ik terug aan die situatie. Ik grinnik in mezelf. Ik deed het tegenovergestelde. Ik heb nog wel een weggetje te gaan.
Gevoelens vermijden
In de training aandachtig leven zijn we bezig om onze ‘gewoontepatronen’ te ontdekken. Gewoontepatronen zijn automatische reacties die we ons vaak al op jonge leeftijd hebben aangeleerd om onaangename gevoelens te vermijden. Een paar bekende gewoontepatronen zijn:
- Perfectionisme (geen fouten mogen maken, gevoel van mislukking vermijden)
- Lage frustratietolerantie (tegen dingen opzien, denken dat je het niet aankunt, uitstelgedrag)
- Te hoge eisen stellen aan anderen en de wereld (anderen moeten dingen anders en beter doen, kritisch zijn)
- Te grote behoefte aan waardering, respect of liefde (moeten moeten van je houden en je gedrag goedkeuren, je moet altijd aardig zijn, conflicten moet je vermijden)
- Rampdenken (steeds bezig zijn met wat er mis kan gaan, zoveel mogelijk plannen en controleren om ellende te voorkomen en risico’s te vermijden)
- Te groot verantwoordelijkheidsgevoel (in allerlei situaties denken dat jij de eerst verantwoordelijke bent, jij moet zorgen voor een goed resultaat, bij jou zijn dingen in goede handen)
Ik herken me in het perfectionisme en zeker ook in een te groot verantwoordelijkheidsgevoel. Een prachtige combinatie ook, al zeg ik het zelf. Ze vullen elkaar uitermate goed aan. Mensen in mijn omgeving hebben hier met regelmaat heel veel profijt van. Want moet er een website komen voor de vrouwendag? Judith regelt het wel. Is er een penningmeester nodig voor het bestuur? Check! Moeten er wat teksten geschreven worden? Kom maar bij mij!
Heel langzaam maar zeker ontdek ik wat ik aan het vermijden ben. Onder al dat presteren, al die verantwoordelijkheid, al dat geregel, zit een grote angst dat ik niet oké genoeg ben. Dat de wereld beter af is zonder mij. Dat als ik iets niet (goed) doe, ik er maar beter niet kan zijn. Ik mag er zijn omdat ik doe. Au.
Maak je geen zorgen
We doen een Ignatiaanse meditatie. Een prettige manier van mediteren die ik tijdens de kloosterweekenden geleerd heb. Lenie, de andere trainer, leest de tekst twee keer voor. Ik laat de woorden op me inwerken en probeer me voor te stellen dat het Jezus zelf is die tegen mij spreekt:
Jezus zei tegen zijn leerlingen: ‘Luister naar mijn woorden: Maak je geen zorgen over eten. Want je leven is veel belangrijker dan eten. En maak je geen zorgen over kleren. Want je lichaam is veel belangrijker dan kleren.
Kijk eens naar de vogels. Ze werken niet op het land en ze hebben geen kelder of schuur. God geeft ze te eten. En jullie zijn voor hem veel belangrijker dan de vogels. Maak je dus geen zorgen. Dat heeft geen zin. Je blijft er geen dag langer door leven. En als dat je al niet lukt, waarom zou je je dan nog zorgen maken over de rest?
Kijk eens naar de bloemen. Ze werken niet en ze maken geen kleren. Toch zijn ze prachtig. Ja, zelfs nog mooier dan koning Salomo in zijn mooiste kleren. Het gras dat vandaag op het veld staat, wordt morgen gebruikt om een vuur te maken. En toch versiert God het gras met prachtige bloemen. Dan zal God zeker voor jullie zorgen! Waarom vertrouwen jullie dan niet op hem?
Maak je dus geen zorgen. Vraag niet: ‘Hoe komen we aan eten?’ of: ‘Hoe komen we aan drinken?’ Met die dingen houden de mensen zich bezig die God niet kennen. Je Vader weet echt wel dat je die dingen nodig hebt. Houd je bezig met Gods nieuwe wereld. Dan zal God je die andere dingen ook geven.
Wees niet bang, ook al zijn jullie maar met weinig gelovigen. Want de nieuwe wereld is voor jullie. Zo wil God dat.’ (Lucas 12: 22-32)
Wat een ontspanning, vrede en rust geven deze woorden. Wat vindt God mij kostbaar, ook al doe ik niets! Gewoon omdat ik Zijn schepsel ben, een mens, meer waard dan de vogels of de bloemen. Ik hoef niets te doen om Zijn liefde of mijn bestaansrecht te verdienen. Ik mag er gewoon zijn. Hier op deze wereld. Op de plek waar ik woon, werk of gewoon ben.
Ik merk op een vriendelijke manier op dat ik zo nog niet altijd durf te leven, maar dat dat wel mijn verlangen is. Even ben ik de genadige blik van God op mij gewaar. Hij is geduldig met mij, dat mag ik ook met mezelf zijn.
Onbeschrijfelijk
In de auto op de terugweg luister ik muziek. Ik denk na over de training. Over mindfulness en de vooroordelen daarop die veel christenen hebben. Ik denk dat het maar net is vanuit welke bron je put. Als je in de bijbel leest worden we opgeroepen om te mediteren (te overpeinzen, te overdenken, stil te staan, aandacht te hebben). Jezus zelf trok zich regelmatig terug om alleen te zijn en te bidden.
In deze training leer ik om meer vanuit Gods waarden en normen te leven. Ik leer om meer genadig te zijn, minder oordelen te hebben en opmerkzaam te zijn. Aandacht te hebben voor alles in mij en om mij heen. Bewust te leven, te genieten, te ervaren (ook als dat niet prettig is). Bijzonder mooi.
Er begint een nieuw nummer en ik merk met vriendelijke aandacht zonder oordeel op dat ik het vorige nummer niet eens echt gehoord heb. Geen probleem. Ik druk op het knopje ‘rewind’ en beluister het nogmaals. Dit keer met aandacht en ik merk op dat ik me warm en blij voel van binnen als ik de woorden meezing:
Van de machtigste berg
Tot het diepst van de zee
Heel de schepping
Weerspiegelt uw majesteit
Elke kleur, elke geur
Al wat leeft en beweegt
Al wat adem heeft zingt
Toch blijft u voor altijd
Onvolprezen
Onbeschrijfelijk, onbegrijpelijk
U wees de sterren hun plaats
En u kent ze bij naam
U bent geweldig, God
Almachtige, oneindige
Nederig buigen wij neer
Uit ontzag voor uw naam
U bent geweldig, God
Wie bestuurt zelfs de bliksem
En wijst hem zijn weg?
Wie zag hemelse schatkamers
Boordevol sneeuw?
Wie bedacht ooit de zon
Is de bron van haar licht?
Wie verbergt haar en brengt
Ons verkoeling bij nacht?
Onvoorstelbaar
Onbeschrijfelijk, onbegrijpelijk
U wees de sterren hun plaats
En u kent ze bij naam
U bent geweldig, God
Ondoorgrondelijk, zo verwonderlijk
U ziet het diepst van mijn hart
En toch houdt u van mij
U bent geweldig, God
U bent geweldig, God
(Beluister dit nummer op: https://www.youtube.com/watch?v=7-zJHgaoVa4)
Mooi weer.