Verhaal

‘Er zijn maar twee woorden die ik zeg als ik iemand ontmoet die een naaste aan de dood is kwijtgeraakt: ‘Vertel ‘s!” Woorden van Manu Keirse, rouwspecialist, die in mijn hart binnenkwamen terwijl ik naar hem luisterde op een congres over ‘Het verlies van je baby‘.

Vertel ‘s! Ik gebruik deze woorden met regelmaat in mijn praktijk.
Hoe is het?
Niet zo goed.
Vertel ‘s…

Dan komen de verhalen. Verhalen over het leven, de moeizame echtscheiding, zorgen om de kinderen, het verlies van dierbare, de eindeloze vermoeidheid, ruzie op het werk, een conflict in het gezin. Of verhalen over dingen die gebeurd zijn lang geleden en die zijn opgerakeld door iets in het hier en nu. Vertel maar, ik wil het horen!

Trauma

Mijn afgelopen twee studieweekenden stonden in het teken van ‘Trauma’. En tussen de weekenden door volgde ik nog een interessante workshop over hetzelfde onderwerp bij Linda Riemsdijk op de Kinspiratiedag.

Het Griekse woord voor wond is trauma. In ons hedendaagse taalgebruik gebruiken we trauma dan ook voor lichamelijk én psychisch letsel. Voor mijn studie las ik het boek van Peter A. Levine ‘De stem van je lichaam’ waarin ik erg waardevolle dingen las over trauma’s. Levine stelt dat een trauma zich ontwikkelt als een schokkende of levensbedreigende gebeurtenis niet goed wordt afgemaakt. Twee mensen kunnen hetzelfde meemaken maar de één wordt er jaren later nog door achtervolgd terwijl de ander er aan kan terugdenken zonder in al te heftige gevoelens  weg te zakken. Volgens Levine wordt een trauma opgeslagen in ons lichaam. Het is niet de gebeurtenis zelf, maar de reactie van ons lichaam en onze geest op de gebeurtenis. Als deze reactie niet kan worden afgemaakt, kan een trauma ontstaan.

Voor mijzelf vind ik dit een mooie en herkenbare manier om naar trauma te kijken. Een trauma als een onafgemaakte gebeurtenis die is opgeslagen in het lichaam en die te pas en te onpas geactiveerd kan worden.

Niet vertelde verhalen

In het studieweekend nemen we de tijd om dingen uit ons leven te delen. Heftige gebeurtenissen, trauma’s, die vandaag de dag nog impact hebben. Het is aangrijpend om te horen hoe iedereen zo zijn verhaal heeft. Verhalen die de afgelopen vier jaar nog nooit eerder verteld zijn. Terwijl we zoveel met elkaar gedeeld hebben, delen we de meest ingrijpende gebeurtenissen van ons leven, niet zomaar met elkaar. Dat blijkt in deze weekenden.

Terwijl ik luister naar de verhalen van mijn groepsgenoten vraag ik mezelf af of ik iets zal delen, en zo ja, wat dan. Ik voel me ongemakkelijk. Wie zit er te wachten op mijn verhaal? Ik heb trauma’s genoeg om te delen. Een aantal dingen weten mijn studiegenoten wel, de meeste dingen niet. De afgelopen jaren hebben ze daar wel mee te maken gekregen. Als ik overstuur was of in paniek, of niet precies kon zeggen wat er nu echt aan de hand was.

Ik twijfel en zeg niets. Ik luister naar de verhalen van de anderen. Dat is makkelijker. Maar dan komt toch de uitnodiging. Eén van mijn klasgenoten heeft mijn stil zijn goed vertaald en vraagt me hoe het voor mij is om zo over trauma’s te praten. Ik deel mijn aarzeling, dat ik me afvraag wie er zit te wachten op mijn niet vertelde verhalen. Dan gebeurt er iets bijzonders. Eén voor één zegt iedereen hardop hoe welkom mijn verhaal is. En terwijl we de kring iets kleiner maken en twee vertrouwde studiegenoten dichter naar me toeschuiven is daar de uitnodiging: Vertel ‘s.

Delen is helen

Ik deel mijn leven met mijn studiegenoten. Het ene verhaal na het andere. Verhalen die ik al zoveel eerder wilde vertellen maar die ik inhield. Nu mogen ze er allemaal zijn. Ik heb geen besef van tijd en praat aan één stuk door. En als ik stop dan is er de vraag van Roel, de trainer: ‘Is er nog meer?’ Dan kijk ik even naar binnen en ga door bij wat er omhoog komt. Mijn grootste angst, om gek te worden, om in duizend stukjes uit elkaar te vallen, om te gaan huilen en nooit meer te kunnen stoppen, wordt geen werkelijkheid. Het tegenovergestelde gebeurt. Hoe meer ik vertel, des te completer voel ik me. Het is een bevrijding.

Als ik trauma zie als een wond, dan is het vertellen erover een wonderlijk medicijn. Ook in de dagen en weken erna voel ik me lichter. Natuurlijk is er ook twijfel en vind ik het spannend om tijdens het volgende weekend iedereen weer onder ogen te komen. Maar ook dat blijkt niet nodig te zijn. Niemand doet, kijkt of reageert anders dan anders. Nou, misschien hooguit liefdevoller, meer betrokken, aandachtig.

Vertel ‘s

Na twee weekenden over trauma heb ik voor mezelf een nieuwe omschrijving voor trauma. Trauma is een niet verteld verhaal dat verteld mag worden. Een verhaal dat gehoord mag worden, dat zorg verdient, aandacht, liefde, verontwaardiging misschien wel over het onrecht dat jou is aangedaan. Jouw verhaal dat jou een compleet mens maakt, waar over gehuild mag worden, waar je boos over mag zijn.

Vertel ‘s… Wat heb jij nog nooit met iemand gedeeld maar gaat met je mee in gedachten, dromen, beelden, geuren of gevoel? Welk verhaal zit vast, onafgemaakt, opgeslagen in je lichaam, en veroorzaakt spanning, hoofdpijn, buikklachten, hartproblemen, maagpijn, huidproblemen of andere lichamelijke klachten?

Vertel maar! Jouw verhaal is welkom. Nee, vast niet bij iedereen, dat hoeft ook niet. Maar al durf je het maar te delen met één iemand die jij vertrouwt. Dat zou ik je al zo gunnen! Delen is helen!

‘Maar ik heb alles tegen God verteld.’, zul je misschien zeggen. Of: ‘Maar God weet toch wat er allemaal gebeurd is?’ Ja, Hij weet het, en dat is een geruststellende gedachte. Hij veroordeelt jou niet maar is vol liefde en met jou begaan. Maar Hij heeft ons ook aan elkaar gegeven om er voor elkaar te zijn. Wij zijn de handen en voeten en schouders en ogen en oren en mond van God hier op aarde. Niets zo fijn als dat je jouw verdriet weerspiegeld ziet in de ogen van een ander. Dan ben je er niet zo alleen meer mee, dan is het makkelijker te dragen. Kun je het verhaal afmaken en het ontdoen van zijn destructieve kracht die het soms nog heeft in het hier en nu. Zoals Levine het zegt:

Trauma’s maken onderdeel uit van het leven, ze zijn een feit.
Maar dat wil niet zeggen dat je er levenslang toe veroordeeld bent. 

Vertel ‘s en geef ruimte aan de niet vertelde verhalen. En als jij uitverteld bent, vraag dan eens aan een ander: Vertel ‘s?!

Leestips:
De stem van je lichaam (Peter A. Levine)
Traumasporen (Bessel van der Kolk)
De jongen die opgroeide als hond (Bruce D. Perry)

Hulp nodig?
Voltooid Verleden Tijd
Kempler – Therapeuten (zoeken op woonplaats)
NVVCH (zoeken op woonplaats)