Als er niets meer klopt…

Grote hagelstenen tikken tegen mijn ramen. Dan worden het vlokken sneeuw en uiteindelijk regent het. Het is april, maar het weer doet voorkomen alsof het december is. Ik zit aan mijn bureau in mijn kantoor te lezen. Ik heb ruimte tussen twee gesprekken in en geen zin in mails of gespreksverslagen.

‘Als er niets meer klopt’ is de titel van het boek dat een tijdje geleden uit is gekomen. Eén van mijn collega-auteurs bij Triple boeken is de auteur. Ik ken haar verhaal omdat ik haar een tijd geleden bij ‘Ik mis je’ gezien heb. Ik lees de eerste hoofdstukken waarin Ineke beschrijft dat ze zwanger is van haar vijfde kindje. Een zwangerschap die niet zonder zorgen verloopt, waar hoop en wanhoop elkaar soms in één uur afwisselen. Ik lees hoe welkom dit kleine, nog ongeboren mensje is en hoewel ik weet hoe het afloopt, betrap ik mezelf erop dat ik mee-hoop op het wonder van nieuw leven. Als aan het eind van een hoofdstuk staat dat Ineke en haar man drie weken moeten wachten op een volgende controle leg ik het boek even weg.

Lente

Buiten schijnt inmiddels de zon. Ik kijk naar de boom die voor mijn raam staat. De boom waar ik al een paar jaar enorm van geniet. Hij vertelt mij welk seizoen het is, laat in de winter de zon door de kale takken heen schijnen terwijl hij diezelfde zon in de zomer uit mijn kantoortje houdt. De boom die vorig jaar door een (in mijn ogen) lompe hovenier veel te heftig is gekortwiekt. De afgezaagde uiteinden van de takken zijn daar nog het zichtbare bewijs van. De afgelopen maanden was de boom zo goed als kaal maar nu valt mijn oog opeens op de kleine groene blaadjes die overal aan de takken verschijnen. Op één van de takken hupt een roodborstje heen en weer. Op een andere tak landt een zwarte kauw met een takje in zijn bek. Het wordt lente!

Het overlijden van een kind… een tak die zomaar van je levensboom wordt afgezaagd. Een rauwe wond. Ik heb de verhalen al zo vaak van dichtbij gehoord, en telkens raken ze me. Een kind hoort te leven, een moeder wil zorgen, een vader wil beschermen, ouders willen liefhebben en koesteren. En dan opeens is er niets meer.

Als er niets meer klopt… Het kindje van Ineke overlijdt in haar buik en wordt geboren. Heel klein, heel pril, heel prachtig mooi en compleet, maar zonder kloppend hartje. De trots van de ouders, de blijdschap om zo’n prachtig meisje vermengt met zich met de harde, kille werkelijkheid dat ze niet leeft.

Door een dal

Ik lees verder, over de dagen na de geboorte, het afscheid moeten nemen. Het verhaal van Ineke maakt van alles bij me wakker. Het afscheid van Levi en Ezra, de kleine kistjes, gedragen door een moedige vader. Hier, in dit verhaal, een klein mandje met daarin Amanda, dochter en zusje… ik zie het voor me. Ineke schrijft:

‘De dienst is afgelopen. We moeten naar het graf. Ik huil nu dan toch bijna onbedaarlijk en probeer me uit alle macht in te houden. Als ik het laat gaan, weet ik niet of ik nog kan stoppen. De pijn is ondraaglijk.’ 

Ongemerkt zucht ik en houd ik af en toe mijn adem in. Een kind begraven, zo hoort het niet! Een kind moet je koesteren, toedekken, ermee spelen, voeden, van genieten, jezelf erin terug zien als het opgroeit. Ik lees verder over de tijd die volgt. Ineke maakt het niet mooier dan het is. Het zijn geen vrome woorden maar eerlijke vragen en twijfels die ze aan het papier heeft toevertrouwd. Ze gaat door een diep dal.

Doorleven

‘Als er niets meer klopt’ is een verhaal over het doorléven van het verlies van een kind. Een nooit meer compleet leven, diepe pijn, tranen, twijfels, boosheid en hunkering. Ieder verlies is anders, ook het verlies van een kind. Er is geen erger of minder erg. Het is een grote wond die je mag doorléven. Waar je stil bij mag staan. Een wond die verzorging nodig heeft, van jezelf, van anderen. Een wond die niet door de tijd geheeld wordt, maar waarbij de tijd hooguit de scherpste en venijnigste pijn eraf werkt.

Maar dit boek laat ook de andere kant zien, hoe Ineke leert dóórleven met dit grote verdriet in haar leven. Het treft mij hoe ze zichzelf (soms wat aangemoedigd door anderen) daar ruimte voor geeft. Dóórleven betekent niet dat Amanda niet meer in haar gedachten is en dat het verdriet over is, maar het betekent dat ze mét dit verlies de draad van het leven weer oppakt. Het leven dat nooit meer zo zal zijn als daarvoor, maar wat toch verder gaat.

Het raakt me hoe één van de hoofdstukken ‘Amandadag’ heet. Ik vermoed, als ik de titel lees, dat dit over haar geboortedag gaat. Maar nee, Ineke vertelt hoe ze met al haar kinderen regelmatig één op één tijd doorbrengt. En dat wil ze ook met Amanda. Ze neemt daar een vaste dag voor. Wat een mooi en kostbaar idee, wat een goed voorbeeld van doorléven en dóórleven.

Spoor

Tijdens haar Amandadagen is Ineke bezig met alles rondom haar dochter. Zo maakt ze een herinneringsboek, zoals ze dat ook voor haar andere kinderen doet. Ineke, die zelf ook liederen schrijft en duidelijk goed is in het maken van teksten schrijft een gedicht bij één van de foto’s.

Al hebben je voetjes niet gelopen
Zelfs niet bewogen 
Toen je kwam
Toch liet je een afdruk achter
Een spoor
En mijn hart getuigt ervan

Nu schiet er een brok in mijn keel. Weer leg ik het boek weg en haal ‘Kinderen voor de overkant’ uit mijn kast. Het boek van Marije Kaptein waarin ze schrijft over Levi en Ezra. Ik blader en heb het snel gevonden:

‘Vandaag is Lies overleden. Tachtig jaar. Wat een spoor heeft zij achtergelaten! (…..) 
Lieve kleine Levi, jij zult misschien wel nooit het daglicht hier op aarde kunnen waarnemen. We weten niet wat de Heer in petto heeft, maar als we jouw leven met onze menselijke ogen bekijken, weten we dat jouw spoor hier op aarde zeer kort zal zijn. (…..) Jouw spoor is kort , maar laat een krachtige indruk achter. Je bent een getuigenis voor velen…’

Delen

Een kind, hoe kort bij jou, hoe kort op aarde, of hoe lang ook, laat een onuitwisbaar spoor na. Ik lees het boek uit, realiserend dat het verhaal van Ineke verdergaat. Amanda laat een spoor na omdat haar moedige mama haar verhaal wilde delen. Daarmee krijgt ze Amanda niet terug, maar leeft ze wél verder in de harten van nóg meer mensen. In stilte bid ik dat dit boek vele moeders en vaders zal bereiken, zodat ze zich herkend en gesteund zullen voelen in wat ze meemaken.

Levi en Ezra hebben een spoor nagelaten omdat ook hun mama zo moedig was haar (en hun) verhaal te delen. In mijn leven hebben zij een speciale plek gekregen. Want hun levens, hoe kort ook, hebben mij op het spoor van verlies en rouw gezet. En wat is het bijzonder kostbaar om met velen die worstelen met verlies en rouw te mogen meelopen door hun dal heen.

Misschien raakt het verhaal van Ineke aan jouw eigen verlies. Kreeg jij ook een ‘stille baby’, of overleed jouw kindje (kort) na de geboorte. Misschien is jouw kind overleden bij het opgroeien, of zelfs toen het al volwassen was. Een rauwe, grote wond, een gat een je hart. Zorg daar goed voor, doe wat goed is voor jou en deel je verhaal met anderen. Ik wens jou toe dat je de herinneringen mag koesteren en zo jouw kind levend mag houden!

Informatie

Boeken:
‘Als er niets meer klopt’ – Ineke Marsman- Polhuijs
Kinderen voor de overkant – Marije Kaptein
Doorleven – Judith Stoker
Overig:
Online cursus: Leren leven met het verlies van je kind
Brochure (gratis) over verlies en rouw