Normaal

‘Laten we niet normaal maken wat niet normaal is…’ De plechtige woorden van onze koning Willem Alexander klinken over het lege plein en in onze huiskamer. Ik noteer ze in mijn correctbook, om te onthouden voor één van mijn schrijfsels. De afgelopen weken valt het woordje ‘normaal’ met regelmaat. Ik schreef er in mijn vorige blog ook over. Het nieuwe (ab)normaal.

Het zijn vreemde tijden en dat merk ik aan mezelf. Niets is meer zoals het was. Iedereen is de hele dag thuis, we krijgen nauwelijks bezoek en ik kom ook bijna nergens. Even boodschappen doen is zelfs anders. Ik moet wachten op een schoongemaakt karretje of sta in de rij buiten te wachten tot er weer nieuwe bezoekers naar binnen mogen. In mijn kantoor staan de stoelen verder uit elkaar en staat desinfectiemiddel klaar om de boel te reinigen na ieder gesprek. Ik mis het geven van training bij de PPT en de rouwgroepen die stil liggen.

Het duurt nu al zo’n tijd dat al die veranderingen bijna normaal gaan lijken. Toch kan ik er niet aan wennen en ik wil het ook niet. Daarom treffen de woorden van de koning me. Laten we niet normaal maken wat niet normaal is…

Verlies

In deze weken ben ik veel bezig met het thema verlies. Mijn boek ‘Doorleven’ is de basis van een aantal projecten die langzaam maar zeker van de grond komen. ‘Doorleven’ is een veelomvattend boek. Het gaat over allerlei verliezen, verlies door overlijden, verlies van gezondheid of bestaanszekerheid. Onzichtbare verliezen zoals kinderloosheid of alleenstaand zijn. Relaties die uit je leven verdwijnen of dromen die nooit uit zullen komen. Het boek geeft informatie aan mensen die een verlies doormaken maar ook voor degenen die bij iemand met verlies betrokken zijn. Wat doe je wel en wat zeg je liever niet? Wanneer heb je troost nodig of wanneer kun je beter in therapie gaan? Wat is rouwen eigenlijk?

Tijdens het schrijven van het boek Doorleven had ik meteen al een plan. Mensen die in een periode van verlies en rouw zitten hebben meestal geen concentratie om te lezen en veel informatie tot zich te nemen. Wat zou het mooi zijn om voor hen iets te maken. Ik verzamelde door de maanden heen uitspraken, Bijbelteksten, tips, weetjes en gespreksvragen en samen met Theo, mijn uitgever ontwikkelde ik ‘Rouwkost‘. 150 kaartjes waarop steeds één tekst te lezen is. Steun, troost en tips voor iedereen die geraakt wordt door het overlijden van iemand van wie hij houdt.

Nooit meer normaal

De afgelopen weken heb ik aan een online (zelfhulp) training geschreven aan de hand van het boek. Het is de eerste training in een serie, allemaal voor een specifieke doelgroep. De eerste training is voor mensen die met een verlies door overlijden te maken hebben, daarna volgt een training voor mensen die met verlies van gezondheid te maken hebben. Tenslotte wil ik de training schrijven voor mensen die met ongewenste kinderloosheid of ongewenst alleen-zijn te maken hebben.

Laten we niet normaal maken wat niet normaal is… Opeens dringt het tot me door. Voor al die mensen die met verlies te maken hebben, welk verlies dan ook, wordt het nooit meer normaal. Nooit meer samen in één bed slapen, geen partner meer die op je wacht tot je thuis bent. Geen kleffe knuffels en plakkerige kusjes meer van je kindje. Nooit meer kunnen lopen of fietsen. Geen moeder of opa worden. Niet meer naar je werk kunnen. Geen kopje koffie meer drinken samen of een wandeling maken. Nooit meer normaal… dat is wat verlies is.

Opnieuw leren leven

Een verlies zet je stil. Wat normaal was is opeens niet meer vanzelfsprekend. En bij een verlies is geen vaccin dat ontwikkeld wordt waardoor het na verloop van tijd weer terug kan naar het oude. Met een verlies moet je leren leven. Bij verlies is er echt sprake van een nieuw normaal. Om daar te komen heb je tijd nodig. Dat is wat we rouwen noemen. Rouwen is leren leven met verlies. Doorleven. Doorléven van wat je bent kwijtgeraakt, wie je mist, wat je nooit zult krijgen en de pijn en het verdriet daarvan onder ogen zien. Dóórleven met alles wat er nog wel is. Soms kleine dingen die opeens veel belangrijker voor je worden. Wellicht ook doorleven met aanpassingen die vervolgens ook weer een gevoel van verlies kunnen opleveren.

Dat opnieuw leren leven, dat zoeken naar het nieuwe normaal, daar hebben we elkaar voor nodig. Want we leren in ons leven heel veel, maar nergens leren we hoe je leert leven met een verlies. Hooguit heb je een goed voorbeeld gekregen van je ouders of mensen om je heen. Voor een nieuw normaal na een verlies zijn geen algemeen geldende regels die succes garanderen. Het is een zoektocht, een bewegen richting de toekomst waarbij je ook terugkijkt en herinnert hoe het was. Het is vooruitgaan, stil staan, omkijken en weer verder gaan. Steeds weer, zelfs als je je draai gevonden hebt in dat nieuwe normaal, in het leven mét die lege plek, met die beperkingen, zonder die droom.

Steuntje in de rug

Doorleven, leren leven met verlies, kost energie en tijd. Ken jij iemand die met een verlies te maken heeft, bied je steun aan. Praktische steun, klusjes, een maaltijd, kinderopvang etc., maar zeker ook die figuurlijke steun. Die schouder om op uit te huilen, dat luisterende oor, misschien een wandeling in stilte om even niet alleen te zijn. Voel je niet verlegen maar vraag of je iets kunt betekenen voor de ander. Dat is normaal!

Ben jij iemand die kampt met een verlies, welk verlies dan ook, gun jezelf dat steuntje in de rug. Vraag om hulp bij mensen die jij graag in jouw buurt hebt. Zoek lotgenotencontact om te praten over jouw situatie en herkenning te vinden. Of maak gebruik van de online training, eventueel met begeleiding via email. Loop je vast en heb je het gevoel dat je niet meer vooruit komt of kunt, zoek hulp bij je huisarts, het pastoraat of een hulpverlener. Je hoeft dit niet alleen te doen! Dat is niet normaal! Laten we niet normaal maken wat niet normaal is.

Leren leven met verlies mag je samen doen. Ik loop graag een eindje met je mee op jouw weg.

Tips en aanbevelingen

Boek ‘Doorleven – Omgaan met verlies en rouw’
‘Rouwkost‘ – 150 kaartjes met tips, troost en vragen voor verlies door overlijden
Online (zelfhulp) training ‘Doorleven – Leren leven met verlies door overlijden’
Hulp in jouw buurt: Ik zoek christelijke hulp