Gestapeld verlies

‘Het verlies van mijn man is afschuwelijk, maar alles erom heen maakt het zoveel zwaarder.’ Daar zit ik, op de bank bij een dame op leeftijd. Ze heeft op advies van de huisarts hulp ingeschakeld en mij benaderd. We hebben al heel wat gepraat samen. Over haar man die overleden is, het ziekbed dat daaraan vooraf ging, de uitvaart en het verstrooien van de as. Een ingrijpend verlies als je al zolang samen bent en het goed hebt. Maar voor deze vrouw komt er nog zoveel meer bij kijken. Een half jaar voor haar man overleed overleefde ze ternauwernood een hersenbloeding. Met alle gevolgen van dien. Nu is ze alleen én in heel veel dingen afhankelijk. Autorijden gaat niet meer, het geheugen is aangetast, voor heel veel dagelijkse dingen is hulp nodig. En dan is er nog die angst voor de toekomst…

Een verlies komt nooit alleen. Ik herken het uit mijn eigen leven. Seksueel misbruik is een verlies van kinderlijke onschuld, verlies van eigenwaarde. Maar het gaat veel verder dan dat. Ik verloor ook het vertrouwen in mensen. Genieten van seksualiteit was jarenlang onmogelijk. Mijn eigen lichaam haatte ik en voor zover het mogelijk was voelde ik niets.

Of neem onze kinderloosheid. Geen moeder worden, geen kindje dat op ons lijkt, die onze naam draagt. Maar ook geen oma worden (al zijn we supertrots op onze pleegkleindochter, de dochter van onze pleegdochter). Soms denk ik wel eens na over aan wie we alles wat we hebben zullen nalaten. En wie zal mijn kist dragen? Van andere kinderloze echtparen en alleenstaanden, weet ik hoe pijnlijk het is dat het in de maatschappij en kerk vooral om gezinnen draait.

Behandeling geslaagd

Ik zie het veel in mijn praktijk. Als er iets ernstigs aan de hand is, een ziekte, ontslag, een ongeval, een miskraam of een andere ingrijpende gebeurtenis, is er over het algemeen genoeg aandacht. Maar daarna, als het gevaar geweken is of het leven weer doorgaat, wordt het stil. Mensen die kanker hebben en een behandeling ondergaan, een operatie, bestralingen of chemotherapie, krijgen in die periode veel aandacht. Er wordt voor hen gezorgd, er komt post, ze krijgen bloemen, cadeautjes en eten. En dan komt het moment dat de behandeling klaar is. Geen ziekenhuisbezoeken meer, behalve de controles, er is geen pruik of hoofddoekje meer nodig. Het leven gaat verder. Bijna niemand realiseert zich dat er ook na een geslaagde behandeling heel vaak sprake is van verlies.

Verlies van energie, altijd maar moe zijn. Misschien niet meer kunnen werken, of het werk wat je deed niet meer kunnen doen. Een ledemaat missen, ook al zijn er tegenwoordig prachtige protheses. Onvruchtbaarheid of niet meer kunnen genieten van seksualiteit. Verlies van vertrouwen in jezelf of je lichaam. Angst voor de toekomst, wat als het terugkomt? Een verlies komt nooit alleen. En dat geldt niet alleen bij kanker, maar bij bijna alles ziekten.

Rouwkost

Herken je het in jouw leven? Maakte jij een verlies mee, korter of langer geleden? Vandaag bekeek ik zomaar weer eens wat kaartjes uit ‘Rouwkost’. Op één van de kaartje ging het over dit onderwerp. Als opdrachtje stond er: ‘Welke verliezen hangen samen met jouw verlies? Schrijf het eens op.’ Misschien is dat ook voor jou een idee. Niet om je zo naar mogelijk te voelen maar om voor jezelf helder te krijgen waarom het leven je soms zwaar valt. Het kan zomaar zijn dat je tegen jezelf zegt: ‘Wat doe ik toch moeilijk? Er is toch genoeg om dankbaar voor te zijn?’

Het is er allebei, én verlies én dingen om van te genieten. Beiden mogen aandacht krijgen. Praat erover of schrijf erover. Zorg goed voor het pijnlijke deel van jouw leven, want van een ander hoef je dat niet zo snel te verwachten (gelukkig zijn er ook uitzonderingen). Kijk ook naar wat je nodig hebt en vraag dat aan de mensen om je heen. Misschien zijn er praktische dingen, hulp bij een klus, een maaltijd koken of een boodschap doen. Misschien heb je behoefte aan gezelschap omdat de avonden zo leeg zijn. Of wil je gewoon eens een keer niet alleen wandelen.

Wat kan ik voor je doen?

Ik denk dat we allemaal wel mensen in onze omgeving kennen die met een verlies te maken hebben. Of dat nou een overlijden is, verlies van gezondheid of een baan, ongewenst alleenstaand of kinderloosheid, verlies van een relatie… er is zoveel te bedenken. De meeste mensen zullen niet met hun ellende te koop lopen en om hulp vragen. Dus neem initiatief en vraag: ‘Wat kan ik voor je doen?’ Vraag vooral niet: ‘Kan ik iets voor je doen?’, want het antwoord op deze vraag zal maar al te snel ‘nee’ zijn.

Kijk verder dan alleen de gebeurtenis die heeft plaatsgevonden. Een verlies komt nooit alleen… Laat mensen met een verlies niet alleen!