-Een serie blogs naar aanleiding van mijn scriptie ‘Leren leven met verlies’. Geschreven in het kader van mijn studie aan het Kempler Instituut Nederland.-

Repeterende droom

Het is mijn repeterende droom, al vanaf 1996, het jaar dat ik afstudeerde aan de CHE. Maatschappelijk Werk en Dienstverlening deed ik daar. Destijds schreef ik in het vierde jaar mijn scriptie over ‘Hulpverlening aan partners van incestslachtoffers’. Ik had er een 9 voor en ook mijn verdediging leverde dit cijfer op. Daarna begon de droom die tot op de dag van vandaag regelmatig langskomt: Ik volg een opleiding en ik ben te laat met het inleveren van mijn scriptie. Daardoor loop ik mijn diploma mis en erger nog… het overkomt me drie keer achter elkaar waardoor ik niet meer verder mag studeren.

Misschien heeft deze droom onbewust wel wat druk gegeven en ben ik daarom ruimschoots op tijd aan mijn scriptie voor de opleiding ‘Ervaringsgerichte Psychosociale Hulpverlening en Gestalt Gezinstherapie’ begonnen.

Thema

Het thema ‘Leren leven met verlies’ is een thema dat dicht bij mezelf ligt. Bij verlies en rouw denk je al snel aan het overlijden van iemand, maar het is een veel meer omvattend thema. In mijn leven is het meest ingrijpende verlies onze ongewenste kinderloosheid. Geen tastbaar verlies, maar wel altijd aanwezig. Soms iets meer op de voorgrond, meestal op de achtergrond.

‘Ieders verlies is uniek, en ieders verlies is zoals dat van sommige anderen.’ Een treffende uitspraak van Manu Keirse, rouwspecialist. Een uitspraak die voor mij ook opgaat.

Het is mei 2015 als ik tijdens de dienst voorafgaande aan de begrafenis van Levi Kaptein, zoon van Marije&Richard, broertje van Eva en Boaz, mag spreken. Levi werd 33 uur oud en overleed aan Anencefalie. Wat zeg je tijdens zo’n bijeenkomst? Woorden van troost, woorden vol verdriet en gemis.

Nog geen jaar later, in april 2016, gebeurt het ongelofelijke. Ezra, hun vierde kindje, overlijdt drie weken na zijn geboorte aan de complicaties van een ernstige hartafwijking. Weer mag ik woorden spreken tijdens de afscheidsdienst. Er zijn bijna geen woorden te vinden. Er zijn zoveel vragen. Is dit verlies te dragen? (Marije schreef een boek over het verlies van haar twee zoontjes: Kinderen voor de overkant.)

Het overlijden van Levi en Ezra raakt mijn eigen verlieservaring. De pijn van onze ongewenste kinderloosheid voel ik in deze dagen intenser. Een lege buik en lege handen, dat is waar onze levens elkaar nu raken. Ik voel me verbonden met hen. We hebben allebei ons eigen unieke verdriet en allebei lege handen. Handen die zo graag zouden willen koesteren en zorgen voor een kindje dat zo welkom is.

In mij groeit een verlangen om van betekenis te mogen zijn voor mensen die met verlies te maken krijgen. Hoe dat eruit moet komen te zien weet ik niet precies, maar dat is ook niet belangrijk. De tijd zal het leren.

Verlies

In mijn scriptie noem ik een aantal verliezen waar we mee te maken kunnen krijgen in ons leven. Het gaat er niet om dat het ene verlies erger of ingrijpender is dan het andere. Verlies is verlies en dat heeft altijd impact. Verlies moet je niet vergelijken. Met verlies moet je leren leven. Je kunt de volgende verliezen onderscheiden:

  • Verlies door overlijden
    Hierbij spelen de omstandigheden rond het overlijden een grote rol in het rouwproces. Was het een onverwacht overlijden? Heeft men afscheid kunnen nemen? Wat was de relatie met de overledene? Etc.
  • Verlies van gezondheid
    Dit kan geleidelijk gaan of door bijvoorbeeld een ongeval of hersenfalen heel plotseling zijn. Je verliest niet iemand maar je verliest het gezonde deel van je zelf en zult verder moeten leven met beperktere mogelijkheden.
  • Verlies van relaties
    Te denken valt aan echtscheiding of het verbreken van een relatie bij samenwonen (of voorafgaand aan een huwelijk). Maar ook bij verhuizing of emigratie is er sprake van verlies. Weliswaar is er geen definitief verlies, maar toch verandert de aard van de relatie ingrijpend (en blijvend).
  • Verlies van bestaanszekerheid
    Bijvoorbeeld werkeloosheid door ontslag of faillissement. Maar ook het intrekken of verminderen van een uitkering of schulden kunnen de oorzaak zijn. Bij verlies van werk speelt ook nog mee dat je relaties (collega’s) verliest en soms ook een stuk waardering.
  • Interne (of onzichtbare) verliezen
    Bovenstaande verliezen zijn vaak zichtbare verliezen. Maar er is ook onzichtbaar verlies. Ongewenste kinderloosheid is er één van. Maar er zijn nog veel meer verborgen verliezen. Het verlies van een droom of een toekomstperspectief. Een muzikant die door ziekte of ongeval zijn instrument niet meer kan bespelen. Iemand die nooit een levenspartner vindt. Ouders van wie de kinderen uit huis zijn geplaatst.

De impact van verlies

Verlies, in welke hoedanigheid dan ook, heeft impact. Naast alle emoties die erbij komen kijken (en die soms erg verwarrend en tegenstrijdig kunnen zijn) kunnen er ook lichamelijk klachten ontstaan. Financiële gevolgen zijn soms aan de orde. Maar ook doet verlies iets met de manier waarop je naar de wereld en naar het leven kijkt. Soms worden dingen opeens veel relatiever of juist belangrijker.

Verlies kan invloed hebben op het beeld dat je hebt van jezelf, van anderen, maar ook van God. Ik herinner me nog dat toen wij gehoord hadden dat we kinderloos zouden blijven, dat gevolgen had voor mijn relatie met God. Mijn beeld van God dat ik ergens in mijn hoofd gemaakt had, dat God ons wel zou zegenen met een kindje, bleek opeens niet te kloppen. Ik trok de conclusie dat God mij blijkbaar niet mocht of zelfs strafte. In ieder geval flink uitprobeerde.

Verlies en winst

Hoe groot de negatieve gevolgen van verlies ook zijn, toch geloof ik dat er ook nog een andere kant is aan verlies. De keerzijde van de medaille. Ik denk dat het mogelijk is dat verlies je leven ook kan verrijken. Dat bedoel ik niet als dooddoener, en daar moet je heel voorzichtig mee zijn naar anderen toe. De winst uit je verlies kan je alleen maar zelf ontdekken.

Als er iets moois tevoorschijn komt uit een verlieservaring, maakt dat het verlies niet ongedaan of minder erg. Het mag naast elkaar bestaan en het geeft een gouden randje om een gebeurtenis waar eerst alleen een rouwrand omheen zat.

Toen ik, nadat we van de arts gehoord hadden dat voor ons geen zwangerschap was weggelegd, mijn moeder belde om haar het nieuws te vertellen reageerde ze met de woorden: ‘Ach joh, jullie zijn nog jong. Er komt vast wat anders op jullie weg.’ Deze woorden ontkenden de impact van het verlies, gaven mij geen ruimte om te rouwen en maakte dat ik voorzichtiger werd om mijn verdriet met anderen te delen. Maar jaren later schreef ik in mijn boek (Tranen in mijn koffie):

‘Jan Willem en ik hebben geen kinderen van ons samen gekregen. Maar we zijn al jaren pleegouder en mogen nu een gezinshuis zijn waar we kinderen met complexe gedragsproblematiek opvangen, en een veilig plekje kunnen bieden om op te groeien. Dat had niet gekund als ik niet met mijn verleden in het reine was gekomen. En waarschijnlijk zou ik niet eens aan pleegzorg gedacht hebben als ik zelf niet zo’n complex verleden had gehad of we eigen kinderen hadden gekregen.’

Verlies blijft

Verlies gaat nooit over. Waar ik eerder nog wel eens zei: ‘Dat moet je een plekje geven.’, zal je mij dat niet zo snel meer horen zeggen. Een plekje geven, aanvaarden, accepteren, dat klinkt alsof je een boek dicht doet en terugbrengt naar de bibliotheek. Zo werkt het niet met verlies.

Mijn scriptie heeft de titel gekregen: ‘Leren leven met verlies’. Dat is wat rouwen is. Leven mét het verlies. Het verlies blijft, het leven gaat verder. Het zal nooit meer zijn zoals het geweest is. Er zullen altijd momenten zijn dat het verlies opeens weer actueel is. Meestal als je daar niet op voorbereid bent. Onverwacht lijk je er weer middenin te zitten. Dat is niet erg, want dat hoort erbij. Het verlies is ook een deel van jou, van jouw leven. Het hoeft niet weg, je mag er ruimte aan geven. Tot die dag dat alles nieuw wordt en alle tranen van onze ogen gewist worden.

Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij.’
Hij die op de troon zat zei: ‘Alles maak ik nieuw!’ (Openbaring 21:4-5)

-In de volgende blog zal ik stilstaan bij rouwprocessen en de verschillende theorieën die hierover zijn.-

Deel dit bericht op:

0 reacties

Een reactie versturen

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Op de hoogte blijven van mijn blog? Schrijf je in!

Abonneer op onze nieuwsbrief een sluit je aan bij 165 andere abonnees.

Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies "om u de beste surfervaring mogelijk. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op "Accepteren" hieronder dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten